Palingsector met nieuw elan verder

De nieuwjaarsreceptie van stichting Dupan werd bezocht door vertegenwoordigers vanuit de handel, aquacultuur, visserij, wetenschap en het ministerie van LNV. Ook betrokkenen bij het Paling Over De Dijk-programma en andere natuurherstelprogramma’s waren aanwezig. Er hing een positieve buzz in de zaal op de campus in Wageningen; de succesvolle resultaten over het afgelopen jaar én de goede vooruitzichten voor het nieuwe jaar zorgden ervoor dat er in een goede sfeer werd genetwerkt, geborreld - en genoten van gerookte paling.

Vooruitgang in Brussel

Andrew Kerr van de Sustainable Eel Group (SEG), een Europese belangenbehartiger voor de paling met vertegenwoordigers uit de wetenschap, natuurorganisaties en de sector, schetste hoe zijn organisatie in 2023 vooruitgang boekte in Brussel. Belangrijke ontwikkelingen zorgden ervoor dat de politici hun pijlen niet langer meer alleen op de sector richtten, maar vooral ook aandacht hebben voor het leefgebied van paling.

De in 2011 gestopte daling van de palingstand, de huidige zeer beperkte impact van de palingsector op het bestand (minder dan 4%), de vrijwel volledig gecertificeerde handelsketen in glasaal en als gevolg daarvan de succesvolle bestrijding van de illegale handel in glasaal. Waar jarenlang getwijfeld werd over het aalbeheer in Europa met telkens nieuwe visserijmaatregelen, is nu de Europese Aalverordening opnieuw gepositioneerd als effectief instrument om de paling te beschermen, met een balans tussen People, Planet en Prosperity.

Saillant detail uit de presentatie van Kerr was de verschuiving van de Chinese palingsmokkel, van Europa naar vooral Amerika. In Chinese kwekerijen zwemt 85% minder Anguilla anguilla, de Europese paling, dan een jaar eerder. Deze is vervangen door de Anguilla Rostrata, de eveneens beschermde Amerikaanse palingsoort, die vooral via Haïti wordt gesmokkeld.

Brede acceptatie

Inmiddels is de nieuwe palingstandaard, de SEG 7.0, gepubliceerd. Daar ging een uitgebreide stakeholder-consultatie aan vooraf. De standaard maakt deel uit van de documentatie die SEG eind 2023 heeft ingediend voor de ISEAL Compliant Membership-status. Voor de aanvraag is door SEG een enorme hoeveelheid werk verzet. Dat heeft geleid tot een brede acceptatie van de standaard binnen de gehele handelsketen in Europa.

De Aalverordening blijkt een effectief instrument om paling te beschermen

In Frankrijk is vrijwel de gehele glasaalvisserij gecertifieerd. In Nederland en Duitsland, de belangrijkste handelslanden, zijn alle kwekerijen en rokerijen gecertificeerd. Dat maakt dat de sector er de best mogelijke procedures op nahoudt om hun impact op de natuurlijke palingstand tot een minimum te beperken.

Het nieuwe elan binnen de sector ziet Kerr als een belangrijke component voor de acceptatie van steeds meer belanghebbende partijen rondom paling. Hij stelt dan ook vast dat de weg naar 'legitimacy', een situatie waarbij de werkwijze van de sector internationaal actief wordt gesteund door alle belanghebbenden, definitief is ingezet.

Andrew Kerr tijdens Nieuwjaarsbijeenkomst Dupan. (© Cees Wouda/Dupan)

Paling over de Dijk

Alex Koelewijn stond stil bij het 'vlaggenschip-programma' van Dupan. Vorig jaar werd het Landelijk Coördinatiepunt Paling Over De Dijk (PODD) opgericht. Van daaruit worden alle projecten waarbij palingen veilig op weg naar zee worden geholpen ondersteund. Organisaties kunnen er terecht voor advies, hulp bij de projectopzet en de uitvoering ervan. "Op dertien locaties in Nederland vonden in het najaar projecten plaats om de grote puberende palingen over de barrières heen op weg naar zee te helpen.  Zo werden in 2023 meer dan 10.000 palingen onbeschadigd over en langs de barrières geholpen. Daarmee kunnen de palingen hun weg naar de paaigronden vervolgen. Met bijna 12.500 kilo en ruim 10.000 stuks opnieuw een record", aldus Koelewijn.

Sportvisserij Nederland

De oproep om PODD ook toe te passen bij het gemaal in IJmuiden werd door Rijkswaterstaat snel en adequaat opgepakt. Dit initiatief kan de sterfte van duizenden palingen voorkomen en een essentieel onderdeel zijn van alle inspanningen om de palingstand te verbeteren. De komende tijd worden de resultaten van de eerste keer Paling Over De Dijk bij IJmuiden geëvalueerd en wordt bekeken hoe het project daar kan worden geoptimaliseerd.

Met de 'concullega's' van Sportvisserij Nederland (SVN) heeft Dupan een minder warme band. "SVN (en hun juristen) zeggen telkens het goed voor te hebben met de visstand en met de migratie van vissen bij de waterkrachtcentrales. Dat is toch iets anders dan wij, als Dupan, in werkelijkheid zien. Dupan kent de SVN-juristen alleen van zittingen bij de rechtbank. Waar SVN er alles aan doet om te verhinderen dat LNV ons een ontheffing verleent om bij Maurik palingen veilig langs de waterkrachtcentrale te helpen", aldus Koelewijn, die er op wees dat de samenwerking met veel lokale sportvissers bij de uitvoering van de PODD-projecten gelukkig uitstekend is.

Aalverordening prevaleert

Het adviesrapport van Europarlementariër en speciaal rapporteur Bert-Jan Ruissen van de SGP heeft in de afgelopen decemberraad van de EU-Council een stevige invloed gehad. Zijn pleidooi voor een evenwichtigere aanpak in het beheer van de palingpopulatie heeft er volgens Koelewijn toe geleid dat de Aalverordening opnieuw boven andere, tekort-door-de-bocht-regelgeving prevaleert. "Natuurorganisaties, een enkele noemt zich tegenwoordig zelfs milieuorganisatie, hadden graag gezien dat de hele sector stopt. Een extreem standpunt waarmee ze alle waarden van echte duurzaamheid over boord kieperen."

Echte duurzaamheid bestaat volgens Koelewijn - en vele anderen - uit drie pijlers People, Planet en Prosperity. "Het lijkt erop dat organisaties die zeggen te streven naar verduurzaming van de visserij, steeds extremistischer worden in hun standpunt. Alsof ze enkel nog het planet-deel van duurzaamheid begrijpen en geen enkele pragmatische benadering meer kennen."

De hele Europese sector gebruikt slechts 4% van de jaarlijkse aanwas

De afgelopen jaren hebben NGO’s continu aan de poten van de Aalverordening gezaagd. Daar heeft de EU-Council, in de decemberraad, korte metten mee gemaakt. "Dit mogen we zien als een verdienste van onze sector, omdat de sector juist medeverantwoordelijk is voor het succes van diezelfde Aalverordening. De sector neemt de maatregelen serieus en doet zelfs meer dan de verordening voorschrijft."

Echt niet met uitsterven bedreigd

De Aalverordening heeft ervoor gezorgd dat er van een uitstervende soort bij lange na geen sprake is. Door de verordening is de dalende palingstand in 2011 gestopt en is de weg naar boven ingeslagen. "Elk jaar komen er zo’n 1,4 miljard jonge palingen aan de kusten van het Europese leefgebied. 1,4 miljard elk jaar! Dan ben je als soort echt niet met uitsterven bedreigd", aldus Koelewijn die hoopt dat de politiek, de wetenschap en de milieuclubs eens beseffen hoe laag de benutting van het palingbestand in werkelijkheid is.

"Via de Sustainable Eel Group hebben we een getal boven water gekregen: de hele Europese sector gebruikt door alle regulering en beschermende maatregelen slechts 4% van de jaarlijkse aanwas. En het totale wereldwijde palingbestand is nog vele malen groter."