Niet zo trots meer
Toen in 1971 de kweekzalm in Noorwegen het levenslicht zag, had de Noorse minister van Visserij een droom. De Noren zouden net zo trots moeten worden op hun kweekzalm als de Fransen op hun wijn. Ruim vijftig jaar later is er van die droom weinig meer over. Ja, de Noren zijn erin geslaagd om honderden miljoenen zalmen te kweken en hun baanbrekende concept van aquacultuur bleek een uitstekend exportproduct. Zalmkwekerijen vind je nu overal ter wereld, niet alleen in Noordwest-Europa, Canada en de VS, maar ook in Argentinië en Chili.
Ruim vijftig jaar later is ‘The New Fish’ uit de jaren zeventig zieker dan ooit. De zalmen hebben meer zweren en virussen, de vissterfte is enorm. Er zijn farms met zoveel zalmluizen dat de Noorse autoriteiten hele gebieden hebben gedwongen hun productie te verminderen. Steeds meer jongeren besluiten geen kweekzalm meer te eten en de reputatie van de kweekzalmindustrie bereikte kort geleden een dieptepunt. Met een leger advocaten, lobbyisten, PR-adviseurs en door de industrie gefinancierd onderzoek zoeken de zalmkwekers de confrontatie met de critici. Aan verdiensten geen gebrek, maar met geld koop je geen trots.
In hun boek The New Fish onderzoeken de Noorse journalisten Simen Sætre en Kjetil Østli de rol van Noorwegen in de mondiale zalmindustrie. Het is niet het eerste boek over de schadelijke effecten van de zalmindustrie. Zo verscheen vorig jaar al een uitstekende studie van de Amerikaanse onderzoeksjournalisten Douglas Frantz en Catherine Collins, Salmon Wars – The Dark Underbelly of Our Favorite Fish. Hun conclusie: “Gekweekte Atlantische zalm uit open kooien komt voorlopig niet bij op ons tafel, maar zou ook niet op uw menu moeten staan.”
Sætre en Østli delen die conclusie voor een groot deel, maar zien ook lichtpuntjes. “Sommige zalmkwekers doen hun best om gifstoffen uit het milieu te verwijderen, de zalm meer ruimte te geven, meer marien voer te gebruiken, schadelijke chemicaliën geleidelijk uit te bannen en ervoor te zorgen dat alle zalm gecertificeerd is volgens de ASC-normen. Díe zalm hadden we graag gekocht.” Uit recent onderzoek blijkt dat consumenten bereid zijn een hogere prijs te betalen voor producten die echt duurzaam zijn en het milieu niet schaden. Zo zou op land gekweekte zalm uiteindelijk de wereldmarkt op zijn kop kunnen zetten. Voorlopig zijn transparantie, een betere regelgeving en nauwkeurige etiketten op gekweekte zalm essentieel om de goede keuze voor onze gezondheid – en die van de planeet – te maken.