Het zijn uitdagende tijden, vindt Michel Driessen, CEO bij Verstegen Spices & Sauces. De markt verschuift, het klimaat verandert, en wereldwijd wordt de politiek onstabieler. Driessen wil Verstegen niet alleen zo goed mogelijk door deze tijd heen loodsen, maar er ook een ander bedrijf van maken. “Een organisatie die een positieve impact heeft op de wereld waarin wij leven.”
Een bijdrage leveren aan de wereld waarin hij leeft; dat is zijn drive. “Ik wil de wereld een stukje mooier achterlaten dan hoe ik haar aantrof.” In eerste instantie dacht hij dat te doen met muziek. Hij studeerde zo’n twee jaar contrabas aan het conservatorium. “Maar dat bleek niets voor me te zijn. Het was te saai, alleen bezig zijn met een instrument. Bovendien paste ik niet helemaal in de muziekwereld, ik ben te nuchter. Ik denk dat ik in de muziek uiteindelijk wel mijn creatieve kant kwijt had gekund, de vraag is echter of ik ook impact had kunnen maken. Een muzikant moet ook een entertainer zijn, en dat ben ik niet zo zeer.”
Hij had vroeger verschillende vakantiebaantjes bij het familiebedrijf, al werd hij nooit door zijn vader, maar altijd door een ander aangenomen. Desondanks hoopte zijn vader dat hij het bedrijf zou overnemen. “Dat begreep ik later.”
Na zijn studie vervulde diverse functies voor het bedrijf. Hoe hij in een commerciële omgeving een steentje zou kunnen bijdragen aan een betere wereld was hem echter niet duidelijk. “Maar op een dag zag ik het opeens helder voor me. Ik was net op reis geweest naar Indonesië, waar we een deel van onze kruiden en specerijen vandaan halen. Het was prachtig: de kleuren, de mensen. Ik besefte toen dat ik via Verstegen wel degelijk het verschil zou kunnen maken. Voor de lokale boeren bijvoorbeeld. Door een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de teelt, het zorgen voor eerlijke prijzen en een transparante keten.”
Dat doen jullie niet alleen in het buitenland, maar ook hier in Nederland. Verstegen heeft een groot aantal medewerkers van de sociale werkplaats in dienst. Waarom?
“Je moet je niet alleen op het buitenland richten. Ook hier vallen mensen tussen wal en schip. Bijvoorbeeld mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Honderd tot honderdvijftig mensen van de sociale werkplaats werken voor ons. Ze verpakken bepaalde kruiden en specerijen, zoals saffraan. Dat is zo delicaat, dat lukt niet met een machine. Onze medewerkers zijn blij met hun baan. Ze vinden het leuk om te werken, ze horen erbij. Werken kunnen ze bij ons in een beschermde omgeving. Zoiets past niet bij elk bedrijf, maar bij ons kan het.”
Van een Angelsaksisch model (top-down) zijn jullie onlangs overgestapt naar een Rijnlands model, waar overleg centraal staat. Vanwaar deze keuze?
“Als Verstegen hebben we te maken met een aantal uitdagingen. De markt verandert razendsnel. Deze uitdagingen vragen om een nieuw bedrijfsmodel. We willen ondernemerschap bij onze medewerkers stimuleren. Ik wil van Verstegen een plek maken waar collega’s zich kunnen ontwikkelen. We hebben eigen academie waarmee we dit stimuleren. Zodat zij kansen kunnen signaleren en daarop reageren. Op die manier opereren we dichter op de markt, staan we dichter bij onze boeren. We zitten nog volop in de transitie. We zijn klein begonnen, met een aantal teams van met name de commerciële organisatie. Achteraf had ik nog wel kleiner willen beginnen. Nu gaan we het langzaam uitrollen over het hele bedrijf. Zo’n transitie is niet makkelijk, zeg ik eerlijk. Sommige mensen zijn al veertig jaar bij ons in dienst. Na zo’n lange tijd is het niet makkelijk om anders te gaan werken. Toch zien we nu al resultaat. Overigens is de transitie niet alleen van belang om beter te kunnen reageren op uitdagingen van bijvoorbeeld de markt. De bestaande organisatie paste niet bij mij en niet bij de markt. Verstegen groeit vrij hard en dit zorgt ervoor dat processen binnen het bedrijf op onderdelen veranderd moeten worden.’
Wat zijn die uitdagingen voor Verstegen?
“Naast de interne uitdaging om onze organisatie klaar te stomen voor de toekomst is dat bijvoorbeeld de klimaatverandering, een wereldwijd probleem. Uiteraard mislukken oogsten, maar het gaat verder. Specerijen zijn perfecte gewassen om lokale habitat te verduurzamen en weerbaarder te maken tegen de uitvloeisels van de klimaatverandering. Daarnaast zijn er duurzaamheidseisen, waardoor we zaken anders moeten inrichten. Dat zijn echte gevaren voor Verstegen. Gelukkig zijn er ook volop kansen.”
Wat zie je als kans?
“Nieuwe markten, producten en samenwerkingen. De blockchain-technologie, zoals we voor nootmuskaat hebben gedaan, biedt eveneens kansen.”
Blockchain, wat houdt dat in?
“In samenwerking met Fairfood hebben we de herkomst van onze nootmuskaat inzichtelijk gemaakt met behulp van blockchaintechnologie. Hiermee wordt onder meer duidelijk gemaakt of de boeren achter het product een leefbaar inkomen verdienen. Verstegen wil investeren in een duurzaam en toekomstbestendig voedselsysteem, met transparante en korte ketens. Met behulp van de blockchaintechnologie wordt elke stap tussen boer en bord vastgelegd. Het doel is om de positie van de boer te verbeteren, het ondernemerschap van de boer te stimuleren en zo te werken aan een toekomstbestendige keten.”
Hoe helpen jullie de positie van de boer te verbeteren?
“Verstegen koopt de beste specerijen en kruiden. Dat is slechts een aandeel van de totale oogst. We willen boeren helpen ondernemer te worden en kijken samen met de boer naar hoe hij het aandeel van deze beste kwaliteit kan vergroten en hoe hij waarde kan toevoegen. Het helpen van de boer zorgt ervoor dat hij duurzamer kan gaan produceren en meer voor het dorp kan betekenen.”
Artikel gaat verder onder de foto (Foto: Naomi Heidinga)
Hoe breng je dit verhaal over op de consument? De duurzaamheid van mijn kruiden en specerijen het laatste waar ik aan denk.
“Dat klopt, het is lastig. Aan ons de taak om dat te veranderen. Dat is niet makkelijk en bovendien hebben we een bepaald budget om deze boodschap te verkondigen. De boodschap mag echter nooit ten koste gaan van het product. Ik wil nooit tornen aan de kwaliteit van onze kruiden en specerijen. Al is het misschien het laatste waar de consument aan denkt, het is wel het belangrijkste. Kruiden en specerijen zijn immers bepalend voor de smaak. In Nederland komen kruiden en specerijen wellicht op de laatste plaats, in India is het andersom. Daar gaan eerst de kruiden en specerijen in de pan. Daardoor komen geuren vrij, het is een belangrijk onderdeel van het koken.”
Verstegen investeert in duurzaamheid. Is duurzaamheid belangrijker dan winst?
“Nee, we zijn een commerciële organisatie. Maar het hangt wel met elkaar samen. Wil Verstegen op duurzaamheidsgebied iets kunnen betekenen, echt een impact hebben, dan moet het ons commercieel ook voor de wind gaan.”
Je bent naar eigen zeggen eigenwijs; wat betekent dit voor je managementstijl?
“Ik ben inderdaad eigenwijs. Dat betekent dat wanneer het een kant op gaat die ik niet wil, ik wel van me laat horen. Ik zit vol ideeën. Mensen worden vast weleens knettergek van me. Al lukt het me beter om daar meer focus in aan te brengen, ook dankzij het team om me heen. Als ik een idee heb, dan moeten mensen van goeden huize komen om me daarvan af te brengen. Daarvoor moeten ze met goede argumenten komen. Het gebeurt niet vaak dat ze me weten te overtuigen. Tegelijkertijd wil ik mensen een plek geven om zichzelf te ontwikkelen, waar ze hun passie en talenten ten toon kunnen spreiden.”
Durven mensen nee tegen je te zeggen?
“Steeds meer denk ik, ook vanwege het nieuwe bedrijfsmodel. Voor mij is de nieuwe werkwijze ook wennen, ik moet meer zaken uit handen geven, mensen zelf verantwoordelijkheid laten nemen. Soms pakken ze dingen anders aan dan ik zou doen, maar ik probeer dan zoveel mogelijk op mijn handen te blijven zitten. Accepteren dat er een keer iets fout kan gaan. Uiteindelijk wil ik niet meer alles hoeven zien, niet meer overal zelf beslissingen over nemen. Dat scheelt uiteindelijk tijd.”
Heb je naast je baan genoeg tijd voor andere dingen?
“Op dit moment te weinig. Dat komt ook doordat ik het zo inricht. Ik vind mijn werk nu eenmaal heel leuk. Bovendien is het voor ons bedrijf een roerige tijd. Daardoor is er nu te weinig tijd voor thuis, mijn vrouw en drie meiden. De jongste is inmiddels al vijf jaar. De tijd gaat zo snel. Het is niet zo dat ik het gebrek aan tijd accepteer als gegeven, ik vecht er wel tegen. Dankzij de nieuwe inrichting van onze organisatie hoop ik straks meer tijd te hebben. Hopelijk kan ik straks meer verantwoordelijkheden en taken overdragen en in de organisatie leggen. Of ik straks daadwerkelijk meer tijd overhoud? Dat is lastig te bepalen met doelen die niet zo concreet zijn. Wanneer heb je immers die doelen behaald? We focussen nu 10 jaar op duurzaamheid, maar wat komt daarna?”
Tot slot: wat kunnen andere bedrijven van Verstegen leren?
“Dat vind ik lastig. Ik wil mezelf niet op de borst kloppen. Misschien mijn intrinsieke motivatie? Ik hoop dat één van mijn dochters later interesse heeft om het bedrijf over te nemen. Daarom vind ik maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk, evenals het milieu. Bij elke beslissing die ik neem, heb ik die wens als basis. Zodat ze later trots kunnen zijn op het bedrijf.”