NIEUWS | Het leefgebied van de makreel en haring schuift honderden kilometers verderop naar het noorden als gevolg van klimaatverandering. Dat blijkt uit een studie van het Vlaamse Instituut voor de Zee (VLIZ). Dit geldt niet alleen voor de Vlaamse kust maar ook voor de Nederlandse kust.
Andere vissoorten komen dan weer vanuit het zuiden naar de kustlijn getrokken, zoals bepaalde haaiensoorten en ook octopus komt vaker in de netten van vissers terecht. Deze migratie van haring en makreel richting het noorden is een gevolg van klimaatverandering. De zeeën en oceanen warmer steeds verder op. Zo horen we verhalen van de Middellandse Zee met een oppervlaktetemperatuur van bijna 29 graden Celsius in augustus 2024. Ook de wateren in het noordwesten van Europa zijn warmer dan gemiddeld. Deze verandering zet beweging in gang onder water.
Proef met makreel, haring en zeebaars
Onderzoekers van het VLIZ voerde onderzoek uit bij drie vissoorten: makreel, haring en zeebaars. "Als de huidige klimaatopwarming zich doorzet, zullen sommige soorten helemaal van de Middellandse Zee naar de Noordzee en de Baltische Zee getrokken zijn tegen 2100", vertelt Musimwa Rutendo, auteur van de studie. Rutendo laat daarbij een simulatie zien met kleurcodes, rood betekent een leefbaar gebied. Donkerblauw betekent dat het gebied niet leefbaar is. Door de jaren heen veranderd de kustlijn van België en Nederland van geel naar licht blauw voor makreel en haring. Kortom, een steeds minder leefbaar gebied voor de vissen.
De verschuiving voor de zeebaars is een stuk kleiner, dit komt omdat de zeebaars jaren geleden al uit warmere waters in het zuiden is gekomen. "De voorbije decennia is de zeebaars al opgeschoven naar het noorden. Anders dan makreel en haring die meer van koelere wateren houden, houdt zeebaars wel van warm(er) water", zegt Rutendo.
Binnen de studie is er eerst onderzocht wat de ideale omstandigheden zijn voor de onderzochte soorten. Hierbij is rekening gehouden met: zoutgehalte, temperatuur en zuurstof etc. Deze data is gecombineerd met de prognose dat het zeewater tot 2,7 graden Celsius extra stijgt tegen 2100. De migratie van makreel en haring zal op termijn verdere gevolgen hebben voor de visserij, die de voorbije decennia al verschuivingen zag. Daarom zijn de nieuwste inzichten belangrijk. "De inzichten over veranderende leefgebieden kunnen helpen om de juiste investeringen te maken in de visserij en de sector van de aquacultuur", zegt Gert Everaert van het VLIZ, die meewerkte aan de studie.
Meer dan klimaatverandering
Niet alleen klimaatverandering speelt een rol bij de migratie van visbestanden richting het noorden. Ook het wegvallen of bijkomen van een natuurlijke vijand heeft hier grote invloed op. Daarnaast spelen ook de beschikbaarheid van voedsel en visvangst een belangrijke rol in het voorkomen van soorten in een gebied of niet.
In recente jaren vangen Belgische vissers steeds meer inktvissen en pijlinktvissen in hun visgebieden. Deze komen onder andere uit het Middellandse Zeegebied waar ze ook heen worden getransporteerd. De vraag voor deze vissen komt daar vandaan en niet vanuit hier.
Toekomst
Welke soorten zullen, breder bekeken, in de toekomst minder vaak voor onze kust voorkomen, zowel commercieel als minder commercieel? Specialist vismigratie Jan Reubens noemt onder meer schelvis en koolvis (beide kabeljauwachtigen), slijmvissen en zeedonderpadden. Aan de andere kant zit naast de pijlinktvis en de zeebaars ("die dominanter gaat worden") ook de grote spinkrab in de lift. Naast deze soorten kunnen ook verschillende haaiensoorten het beter gaan doen. Het gaat hierbij om de gevlekte gladde haai en de hondshaai, beide ongevaarlijk voor mensen.
Bron: Climate-induced habitat suitability modelling for pelagic fish in European seas