Geen doemdenken

25 oktober 2022 Johan Nooitgedagt, Voorzitter Vissersbond

Een optimistische kijk op de natuur…’ is de ondertitel van het boek van Chris Thomas, met als hoofdtitel ‘Erfgenamen van de aarde’. Het is fijn om een boek te lezen met een andere kijk op de aarde en haar biodiversiteit. Van dat eeuwige doemdenken worden we troosteloos en het eindigt altijd op een manier waarbij iemand de schuld moet krijgen. Dit boek van 300 pagina’s leest door het oog van een bioloog en met de brede blik van een ecoloog laat de schrijver ons de relatie van mens met natuur bezien.

Schade

De mens brengt de natuur onherstelbare schade toe. Dat is toch wat we regelmatig horen? De mens maakt geen beste beurt. De mening is: de mens laat zijn invloed op aarde zo gelden, dat de biodiversiteit achteruit kachelt. Thomas, vermaard ecoloog en milieudeskundige, meent dat dit niet het hele verhaal is en laat zien dat de natuur terugvecht. Onze aanwezigheid vergroot juist de biologische diversiteit in heel wat delen van de wereld en versnelt het ontstaan van nieuwe soorten. Als het leven kan herstellen van de asteroïde-inslag die de dinosauriërs uitroeide, waarom zou het dan niet bestand zijn tegen de consumerende en producerende mens?

Verandering

Deze ecoloog ziet juist kansen voor de biodiversiteit. In dit boek bekijkt Thomas het wel en wee van soorten door een andere bril. Hij constateert dat het leven op aarde continu in verandering is. Lukt het een soort nieuw terrein te veroveren, dan gaat dat vaak ten koste van een andere soort. Oftewel: waar de mens (de ene soort) ten tonele verscheen, daar verdwenen andere soorten. Maar: daar introduceerde de mens ook weer nieuwe soorten. En lang niet altijd verdwenen inheemse soorten. De lokale natuur blijkt vaak verrassend flexibel en gastvrij. Ik citeer: ‘In plaats van te proberen onze voorouderlijke schuld te vereffenen en aan een uitzichtloze strijd te beginnen, kunnen we ons maar beter met de stroom mee laten drijven. Als we afstappen van het idee dat oude soorten beter zijn dan nieuwe en gered moeten worden, dan is het duidelijk dat er (als we alle zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën bij elkaar optellen) veel meer verschillende soorten gewervelde dieren in Nieuw-Zeeland voorkomen dan vóór het moment waarop de mens er voet aan land zette en dat er twee keer zo veel planten als voorheen plus massa’s geïmporteerde insecten zijn.’
Hoe ver wil je teruggaan in de tijd om te bepalen of een soort inheems is of niet? Een terechte vraag van Thomas.

Optimisme

Feitelijk zegt hij dat we veranderingen moeten accepteren. We moeten voldoende verantwoord flexibel zijn. Wij mensen zijn binnen het systeem van de aarde natuurlijk en alles wat de mens doet is een natuurlijk onderdeel van de evolutionaire geschiedenis van het leven. We moeten echter nog steeds binnen de beperkingen van deze planeet leven. We hebben altijd een veerkrachtige en duurzame aanpak nodig. Dat betekent nog steeds dat we het milieu zo min mogelijk schade berokkenen. Dat is géén onverschilligheid. Het geeft in deze tijden ook een zeker optimisme. En dat is ook nodig!

Altijd op de hoogte blijven?