Multinational Lerøy Seafood is een grote en dominante exporteur van zalm en witvis. Het Nederlandse dochterbedrijf op Urk heeft als opdracht ‘waarde’ toe te voegen. “Dat doen we met hetzelfde DNA als onze moederorganisatie bij het kweken van zalm”, zegt chief commercial officer Hank Eshuis.
Foto's: Lerøy Seafood
Toen Eshuis in 2018 werd gevraagd om commercieel manager te worden, hoefde hij niet lang na te denken. Met ingang van 1 februari 2023 is hij CCO van de Nederlandse tak van de beursgenoteerde multinational. Lerøy Seafood Group heeft wereldwijd 5.500 medewerkers en verwerkt 375.000 ton zalm en witvis per jaar. Eshuis heeft in zijn huidige functie als CCO het stokje overgenomen van Elias Bosma, die zich meer gaat bezighouden met strategie en de synergie binnen de groep. Onder leiding van CEO Tjeerd Hoekstra bestaat de directie (naast Bosma en Eshuis) uit Meindert Jan de Boer (COO) en Wouter de Vries (CFO). "Hiermee is de organisatie voorbereid op toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen."
De ‘keten’ van het kweken, verwerken en distribueren van zalm bestaat uit verschillende schakels. Omdat deze schakels binnen één en dezelfde organisatie met elkaar samenhangen en vanuit dezelfde managementvisie worden aangestuurd, spreekt Lerøy van een ‘geïntegreerde value chain’. "De keten die wij onder controle hebben is uniek", zegt Eshuis. Naast zalm, heeft Lerøy ook op het gebied van witvis een value chain, die in dat geval begint bij ‘wild catch’, gevolgd door directe verwerking (vaak aan boord van grote trawlers) en value added processing in fabrieken op het land (onder meer in Denemarken). Uiteindelijk is, na de distributiefase, de consument het eindstation van deze value chain (zie de figuur).
Urker specialiteiten
De value chain van witvis (vooral kabeljauw en skrei) en (gekweekte) zalm en forel, vanaf het broedsel tot het bord van de consument).
Binnen de Lerøy Seafood Group hebben de meer dan 60 bedrijven allemaal hun eigen rol. Op Urk houdt men zich vooral bezig met het verwerken van verse zalm. Het kloppend hart van de operatie op Urk is de vers fileerfabriek, waar drie ultramoderne fileerlijnen de hele vis prepareren voor verdere distributie richting afnemers of vervolgverwerking in de overige vijf productieplants. Zo zijn de twee zalmrokerijen typisch Urker specialiteiten. “We hebben een ambachtelijke rokerij, waar we werken met een handgezouten product, naar traditionele receptuur”, zegt Eshuis. “In de andere rokerij ligt het accent op het volumeproduct. Op een efficiënte, geautomatiseerde wijze zijn we in staat binnen korte tijd grote volumes te verwerken. Een andere werkwijze, maar nog steeds met dezelfde klassieke manier van zouten, drogen en roken. Naast de versfabriek en de rokerijen hebben we op Urk nog drie productieplants. Hier houden we ons bezig met het bakken en verder verwerken van vissoorten. Zo zijn de gegaarde zalmporties uit Urk zelfs te vinden aan boord van de lange afstandsvluchten van Emirates.”
Met z’n allen hebben we de verantwoordelijkheid de inflatie zo laag mogelijk te houden
Bijzonder aan Lerøy Seafood is dat de fabrieken, dankzij de productie binnen de eigen Noorse en Schotse kwekerijen, verzekerd zijn van grondstof. Eshuis: “We werken het liefst met strategische partners, waarmee we op lange termijn samen investeren en samen de uitdagingen aangaan. Dit lukt ons goed. Daarnaast zijn er samenwerkingen waarbij we ieder jaar de strategie bekijken. We zijn wel heel trots dat we onze partners kunnen garanderen dat ze zich geen zorgen hoeven te maken of ze het laatste stukje vis wel gaan krijgen. Samen zijn we bezig om de meest efficiënte en duurzame value chain op het gebied van seafood te creëren. Dát is de centrale visie van de Lerøy Seafood Group. En daarbij hebben alle onderdelen een opdracht binnen de organisatie.”
“Wij verkopen geen kilo’s zalm, we verkopen de keten”, zei Elias Bosma in het verleden al. Ook Eshuis vindt het belangrijk dit te benadrukken. “We kunnen de grondstof garanderen aan onze afnemers, zodat wij hun de aankomende jaren kunnen blijven beleveren. Dat wij de keten onder controle hebben is best wel uniek. We gebruiken de zalm van kop tot staart. De wens van de klant staat centraal en wij voeren die uit.”
De fabriek die in 2018 is opgeleverd op Urk, heeft maar liefst 2.700 zonnepanelen op het dak. “Op basis daarvan zijn we energieneutraal”, aldus Eshuis, die vertelt dat er binnen de organisatie continu wordt gekeken naar duurzaamheid. “Dat is ook de opdracht die we permanent krijgen vanuit de groep.”
Eigen trademark
De productielijn voor zalm is grotendeels gerobotiseerd.
Lerøy Seafood beschikt over zo’n beetje alle denkbare certificeringen om de kwaliteit van haar producten te onderstrepen. Naast het ASC- en MSC-keurmerk voldoet het bedrijf aan de eisen van Global G.A.P. en IFS Food. Ook zijn er certificaten voor koosjere en biologische productie. In de loop van de tijd heeft Lerøy daarnaast verantwoorde en duurzame keuzes gemaakt voor de selectie van visvoer en haar kweekactiviteiten. Deze keuzes verschillen van die van andere aquacultuurbedrijven. Om de geloofwaardigheid te waarborgen en deze werkwijze te documenteren heeft Lerøy in samenwerking met keuringsinstantie DNV GL de product certificering STP 86 opgesteld.
Alle activiteiten, van voer tot kweek, oogst en verkoop, worden jaarlijks gecontroleerd door een derde partij (in dit geval: DNV GL) om te documenteren dat aan alle vereisten voor STP 86 is voldaan. De zalm die wordt gekweekt in overeenstemming met deze eisen heeft een apart label: Lerøy Salmon™. Eshuis: “Ook wij zijn gecertificeerd voor deze operatie. We laten zien dat wij de biomassa van STP 86-zalm kunnen scheiden van de andere biomassa. Omdat dit aantoonbaar is, kunnen we ook claimen dat we het daadwerkelijk anders doen. Waar zitten de verschillen met conventionele zalm dan in? Op basis van de verschillen kunnen we aantonen dat Lerøy Salmon™ een hoger aandeel Omega 3 bevat. Ook op het gebied van EPA en DHA (goed voor hersenen, ogen, totale gezondheid, LK) scoren we duidelijk hoger. We kunnen dat nu ook claimen op de verpakking van de hier verwerkte zalm.”
Slim produceren
Een van de zalmkwekerijen in Noorwegen.
In 2017 is er gestart met de bouw van het Lerøy Seafood Center. Het was voor de Lerøy Seafood Group vanzelfsprekend om deze fabriek op Urk te bouwen. “Met het meest innovatieve machinepark zijn we nog beter in staat de markt te bedienen met hoogwaardige volumeproducten. Het besluit om deze fabriek op Urk te bouwen is geen verrassing, want hier ademen de mensen vis. Er is veel kennis en ervaring op het gebied van visverwerking. Als je ergens gecentraliseerd aan arbeidskrachten wil komen die liefde hebben voor het vak, dan moet je hier zijn. Met 450 medewerkers zijn we inmiddels een belangrijke werkgever op Urk.”
Over slim produceren gesproken. “De laatste jaren is een sterke focus komen te liggen op automatisering, mede door de krappe arbeidsmarkt. In de nieuwste fabriek werken we grotendeels gerobotiseerd. Het idee is dingen slimmer te doen, maar onder supervisie van betrokken medewerkers en hun expertise. Zien, ruiken en voelen blijven belangrijk. Er is nog een andere reden om door te gaan met automatiseren. Vanwege volatiliteit in de markt hebben we te maken met grote prijsschommelingen. Daarnaast is er de consument die al heel veel moet slikken. Met elkaar hebben we de verantwoordelijkheid de inflatie zo laag mogelijk te houden. Dat betekent dat je in ieder geval moet blijven kijken naar je kosten en hoe je dingen slimmer kan doen.”
“We krijgen die opdracht ook van onze klanten. Of we nu praten met bedrijven in de foodservice, met retailklanten of met onze groothandels: uiteindelijk worden we continu uitgedaagd en gebenchmarkt met prijzen uit de markt. Lerøy Seafood staat voor kwaliteit en een bepaalde manier van werken. Dit leggen wij ook uit aan onze klanten. We zijn absoluut marktconform, maar het is dan wel belangrijk om appels met appels te vergelijken. Het is vervolgens onze verantwoordelijkheid om excessieve kosten in de keten terug te dringen. Dat moet ook wel, want anders ben je niet meer competitief en doe je niet meer mee.”
QR-codes en blockchain techniek
Lerøy Seafood is een pionier in het gebruik van blockchain-techniek bij de traceability van haar producten. Een grote Belgische retailer had enkele jaren geleden de primeur. Eshuis: “Iedere dag krijgen we QR-codes door van elke productie. Die printen we op de verpakking. Na het scannen kom je uit bij het vader- en moederdier, wanneer het eitje is uitgebroed, wanneer de zalm in zout water is gegaan en welk voedsel de zalm heeft gehad. Daarmee is de hele keten volledig inzichtelijk. In het begin was het voor mij rocket science: kun je dat echt meten? Op het moment dat wij een partij vis gefileerd hebben, krijgt deze partij zijn eigen paspoort. Dit paspoort reist door het hele productieproces mee, tot aan de eindverpakking. Uiteindelijk krijgt het product een unieke QR-code. Als je dan in Duinkerken een pakje zalm ziet liggen met een QR-code die je als klant kan scannen, dan is dat wel de overtreffende trap van transparantie.”