Het was ook u vast niet ontgaan. Dat het salaris van topman Ralf Hamers van ING met vijftig procent zou worden verhoogd, tot drie miljoen euro per maand. Het is ternauwernood en onder grote landelijke druk teruggedraaid. Koos Timmermans, de financieel directeur die opstapte wegens witwaspraktijken van diezelfde bank. Harvey Weinstein, filmproducent en studiobaas, Leslie Moonves van CBS en de topman van de Chinese Webwinkel JD.com en anderen die moesten opstappen wegen seksueel wangedrag. En ook nu weer - tijdens het schrijven - lees ik dat de directeur van Buma/Stemra opstapt na een kritisch onderzoeksrapport. Een onafhankelijke commissie concludeert dat er sprake is van een ‘bedreigende situatie’ tussen Van Limpt en zijn managementteam.
Misschien twee onvergelijkbare grootheden. Maar hoe kunnen we bij dit onderwerp de heren Trump, Poetin, Erdogan en anderen vergeten. ‘Leiders’ die bijna dagelijks in het nieuws zijn. Niet vanwege hun positieve gedrag en dito bijdrage aan de wereld. Maar, vooral vanwege hun houding en gedrag die vooral gebaseerd lijkt op macht en het zaaien van angst. Zeg maar hun strategie van verdeel en heers. Er zijn denk ik maar weinig mensen, ook niet in hun directe omgeving, die deze mannen volledig uit vrije willen volgen. Het is vooral gebaseerd op een soort lijfsbehoud. Ben je niet voor, dan ben je tegen. In dit laatste geval moet je waakzaam zijn, alert. Voordat je het weet is je kostje gekocht en ben jij aan de beurt. Deze vorm van leiderschap lijkt op dit moment meer regel dan uitzondering. Er lijkt iets aan de hand als je kijkt naar ‘grote leiders’ en hun leiderschapsstijl.
Het centrale thema hier is vertrouwen en integriteit. En hoewel hij wat mij betreft niet te vergelijken is met bovengenoemde heren, heeft ook onze eigen president hier een issue. 54 procent van de Nederlanders heeft heel weinig of weinig vertrouwen in onze regering. En ook het vertrouwen in Mark Rutte is laag. 37 procent van de kiezers zegt hem te vertrouwen. Maar waarom zijn integriteit en vertrouwen dan zulke belangrijke aspecten van leiderschap?
Volgens de Evolutionair Leiderschaps Theorie hebben mensen gedurende de evolutie geleerd om samen te werken. De kans op overleven is in een groep immers groter dan individueel. Bovendien zijn groepen met een leider hierin succesvoller. Logisch dat groepen, maar ook individuen, leiders in deze situatie vrijwillig volgen. Mensen hebben hiervoor gedurende de evolutie een instinct ontwikkeld. Wie moeten ze volgen in welke omstandigheden en wie vooral niet.
Net zo instinctmatig voelen mensen aan of de leider zijn eigen belangen behartigd. Dit gaat ten koste van de overlevingskans van de groep en het individu. Als mensen dit door hebben nemen zij afstand van de leider. Ze volgen hem niet meer vrijwillig. De leider kan ze alleen nog beïnvloeden door het toepassen van macht. Ditzelfde geldt voor integriteit en vertrouwen. Van leiders die niet integer zijn, niet te vertrouwen, zal de effectiviteit afnemen en de smerige trucs om invloed uit te kunnen oefenen toenemen. En zie daar alweer een vicieuze cirkel.
Andersom, integriteit en het dienen van de groep is een voorwaarde voor groot, effectief en efficiënt leiderschap. Leiderschap op basis van gezag en niet op macht. Kijk eens in de spiegel, hoe zit dit met u en uw bedrijf. Beseft u altijd dat u het voorbeeld bent voor uw medewerkers? Dat u in belangrijke mate de cultuur bepaalt van uw organisatie?