Sinds 2014 is er nieuwe wetgeving die visverkopers verplicht om consumenten uitgebreid te informeren over de vis die zij kopen. Bij voorverpakte vis in de supermarkt worden de regels over het algemeen goed nageleefd. Maar bij viswinkels en viskramen blijkt dat erg tegen te vallen. Welke consumenteninformatie van gekweekte en wild gevangen is verplicht?
Uit onderzoek door de organisatie Good Fish Foundation, in opdracht van de Consumentenbond, bleek in december 2020 dat er slechts 1 van de 97 verkooppunten de nieuwe regels goed naleefde met betrekking tot de verplichte consumenteninformatie over de verkochte vis. Dat werpt de vraag op wat precies die nieuwe regels zijn.
In Verordening (EU) Nr. 1379/2013 staat in artikel 35 de verplichte consumenteninformatie voor gekweekte en wild gevangen vis vermeld. Als visverkoper moet u de volgende zaken vermelden:
- de handelsbenaming en de wetenschappelijke naam van de soort;
- de productiemethode, met name de volgende woorden: „… gevangen …” of „… in zoet water gevangen …” of „… gekweekt …”;
- het gebied waar het product is gevangen of gekweekt (FAO gebied, productieland en/of het zoetwaterlichaam) en de in de wildvangst gebruikte categorie vistuig;
- of het product ontdooid is (niet van toepassing bij technisch noodzakelijke stap in productieproces, om redenen van gezondheidsbescherming of vóór het roken, zouten, koken, pekelen, drogen of een combinatie van die bewerkingen);
- de datum van minimale houdbaarheid (verplicht bij voorverpakte vis).
Deze informatie is dus verplicht bij zowel voorverpakte als niet voorverpakte vis. Het moet worden gecommuniceerd via een etiket (voorverpakt) of via een schapkaartje, bord of poster bij onverpakte vis.
Boete
Deze informatie moet je als verkoper natuurlijk wel hebben. Vissers dienen daarom hun partijen vis die ze voor de verkoop aanbieden, te voorzien van de handelsnaam, het vangstgebied en de manier waarop de vis gevangen is. Vissers mogen zonder informatie vanaf de boot verkopen, mits dit rechtstreeks aan de consument is en niet meer dan €50 per dag bedraagt. Als verkoper moet je dus wél altijd de verplichte informatie hebben. Anders wordt het door de NVWA gezien als fraude en kan je een boete krijgen.
Door veel verkopers wordt het als een grote last ervaren om voor elke partij of vangst hun schapkaartje of informatiebord aan te passen. Dit vraagt om een flexibele communicatievorm waarbij de schapkaartjes of informatieborden makkelijk en snel zijn aan te passen. Je kan er ook voor kiezen om vis te verkopen uit een vaste keten waarbij de herkomst niet te veel wisselt. Want als er uit een vaste (duurzame) keten wordt afgenomen, dan zijn (dagelijkse) aanpassingen van schapkaartjes en borden uiteraard niet nodig.
Service
Via schapkaarten kun je als visverkoper de informatie over de onverpakte vis die je verkoopt, vermelden. zorg wel dat de informatie compleet is (foto: Koos Groenewold).
Voor de consumenteninformatie van vis die via een afslag wordt ingekocht, blijft de visser verantwoordelijk. Deze informatie moet dan gecommuniceerd worden aan de hand van een vaarbriefje en/of handelsdocument van de vis. Als deze informatie ontbreekt, kunnen vissers hiervoor een boete krijgen. Over de verantwoordelijkheid van de visafslagen is de NVWA niet duidelijk. Men noemt dat ‘service’.
Viswijzer
Consumenten willen graag goed geïnformeerd worden. Zij zijn zich steeds vaker bewust van de risico’s van overbevissing en de ‘bio-industrie’ van kweekvissen. Bij wild gevangen vis wordt gekeken naar bedreiging van de visstand, bijvangsten, verwondingen en sterfte en de gevolgen van de visserij voor de bodem.Bij kweekvis wordt gekeken naar niet-duurzame kweek zoals milieuvervuiling, energiegebruik en bedreiging van de wilde soorten, bijvoorbeeld door het gebruik van visolie en vismeel. Hiervoor gebruiken zij bijvoorbeeld de app ‘VISwijzer’.
Uit de assortimentscheck van Good Fish Foundation is gebleken dat 43 procent van de producten bij de viswinkels en viskramen rood scoort op de VISwijzer. De VISwijzer baseert de kleurencodes op informatie van het Wereld Natuur Fonds en de Good Fish Foundation. Als viswinkels en viskramen de juiste informatie per vis niet op de schapkaartjes en borden of posters plaatsen, dan kan een consument niet op de VISwijzer-app zien of het een duurzame keuze is. Vroeg of laat zal er door de druk uit de maatschappij een juiste informatievoorziening bij visverkopers afgedwongen gaan worden. Het is alleen nog wachten op wanneer.
De Good Fish Foundation heeft naar aanleiding van onderzoek geconcludeerd dat de etiketteringeisen niet worden nageleefd door viswinkels en viskramen in Nederland. Hierbij is geen verschil geconstateerd tussen viswinkels of viskramen. De schapkaarten zijn vaak niet compleet. Bij 94 procent ontbrak de wetenschappelijke naam. Bij 24 procent werd informatie over het herkomstgebied vermeld en bij slechts 10 procent werd informatie over de vangstmethode vermeld. Kortom, er is nog werk aan de winkel.
Yvon Bemelman is management consultant bij Condor-Consultancy en werkt sinds 1995 als zelfstandigwerkend professional op het gebied van kwaliteitszorg(en), de Warenwet en Europese wetgeving (food).