Vishandel Graat in Nijmegen ging in juni van afgelopen jaar met succes in beroep tegen de tijdelijke vergunning die het bedrijf van de gemeente kreeg. De bekende viskraam op de plaatselijke Grote Markt zou maar een vergunning voor vijf jaar krijgen. “In zo’n korte periode kun je nooit een grote investering terugverdienen”, aldus mede-eigenaar Johnny van Boxtel.
Toen de kwestie voor een nieuwe vergunning voor Vishandel Graat in Nijmegen vier jaar geleden voor het eerst speelde, hadden de ondernemers net hun nieuwe wagen besteld. De rechtbank vond in eerste instantie dat de gemeente Nijmegen de wet keurig toepaste, maar de Hoge Raad oordeelde dat het voor de ondernemers onmogelijk was om daar hun ondernemersplan op te baseren. Want hoe verdien je in zo’n korte tijd zo’n investering terug, als je na vijf jaar je vergunning kwijtraakt?
“Tijdens het spel willen ze de spelregels veranderen”, verwoordt ondernemer Johnny van Boxtel (62) zijn gevoel onrechtvaardig te zijn behandeld. “We hebben op een gegeven moment bericht gekregen van de gemeente Nijmegen dat ze geen vergunning meer af mochten geven voor onbepaalde tijd. Ik had zoiets van: dat is toch geen probleem, want ik heb toch een vergunning? Daar heb ik mijn investeringen ook op gebaseerd. Anders kun je geen onderneming runnen”, aldus Van Boxtel die het bedrijf samen met zijn vrouw Wilma Graat (59) leidt. De bedrijfsnaam is - met een knipoog - ontleend aan de achternaam van zijn vrouw.
Niet consequent
Op zaterdag worden goede zaken gedaan in de speciaal opgestelde buitenkeuken naast de verkoopwagen (foto: Koos Groenewold).
Naast zijn mening dat de gemeente tijdens het spel de regels wilde veranderen, heeft Van Boxtel nog een bezwaar tegen het gemeentelijk beleid. “De regels binnen de gemeente zijn ook nog eens verschillend per situatie. Nijmegen wilde voor een plek op de markt een vergunning afgeven voor tien jaar en voor standplaatsen vijf jaar. Nu zijn er kleine wijkmarkten die inmiddels niet meer zijn dan standplaatsen, omdat ze zo klein zijn geworden dat ze geen markt meer mogen worden genoemd. Maar zij hebben nog wel een vergunning gekregen voor tien jaar. Het argument van de gemeente was dat het ooit wel markten geweest waren en dat ze daarom toch een vergunning kregen voor tien jaar. Dan snap ik er niks van.”
Vishandel Graat heeft met al die verschillende situaties te maken. Het bedrijf staat op maandag en zaterdag op de Grote Markt in Nijmegen. Op woensdag, donderdag en vrijdag is dat met een standplaats op de Grote Markt. Daar komt op woensdag en vrijdag een standplaats in Lent bij met een tweede wagen. “Die wagen is zeventien jaar oud en die heb ik recent ook nog helemaal laten renoveren voor 60.000 euro”, aldus Van Boxtel, die zo nog een probleem schetst als het gaat om een tijdelijke vergunning.
Reactie Gemeente Nijmegen
De Gemeente Nijmegen laat in een reactie op de vergunningskwestie weten dat de termijn bij schaarse vergunningen omgezet is van onbepaalde tijd naar bepaalde tijd, op basis van de Europese Dienstenrichtlijn. Momenteel werkt de gemeente in overleg met de CVAH aan een voorstel om de vergunningstermijn aan te passen. “Nog dit jaar zal daarover door het college een besluit worden genomen.”
Schuiven
Zoon Youri produceert ware culinaire gerechten (foto: Koos Groenewold).
Het arrest bij de Hoge Raad zorgde er inmiddels wel voor, dat er beweging in het beleid van de gemeente Nijmegen is gekomen ten gunste van de ambulante handel. “Het nieuwste geluid dat ik hoor, is dat de gemeente naar een vergunning voor twaalf jaar wil. Zij hadden advies ingewonnen bij het Centraal Verbond voor de Ambulante Handel (CVAH) en die heeft hen geadviseerd om te gaan voor twaalf of vijftien jaar. Zelf wilde Nijmegen na het arrest in eerste instantie naar tien jaar, dus met twaalf jaar zouden ze voor een soort middenweg kiezen.”
Van Boxtel denkt dat er nog wel meer te halen is. “Wie zegt mij dat die nieuwe wet voor tijdelijke vergunningen - ook wel ‘Schaarse vergunningen’ genoemd - niet bedoeld is voor alleen nieuwkomers? Ik hoef toch geen nieuwe vergunning aan te vragen, want ik heb hem al.” De ondernemer is strijdbaar: “Als het uiteindelijk een vergunning voor twaalf of vijftien jaar wordt, twijfel ik of ik niet alsnog in beroep ga bij het Europese Hof. Want op dit moment wordt gewoon eenzijdig een bestaande vergunning ingetrokken. Mag dat wel?”
In nauw overleg
Johnny van Boxtel heeft met succes geageerd tegen een vergunning voor vijf jaar (foto: Koos Groenewold).
Het is volgens Van Boxtel ook niet zo dat hij vier jaar geleden maar op goed geluk een nieuwe wagen aanschafte. “Voor de aanschaf heb ik destijds nog nauw contact gehad met de betreffende ambtenaar van de gemeente. Ik heb hem zelfs foto’s gestuurd van de wagen die ik besteld had. Maar nadat je hem besteld hebt, moet je in de regel nog bijna twee jaar wachten voordat je hem daadwerkelijk hebt. Als je dat erbij rekent, kun je als ondernemer helemaal geen plannen meer maken als je maar een vergunning krijgt voor een aantal jaren.”
Het probleem voor een ambulant handelaar blijft niet beperkt tot het wel of niet aanschaffen van een verkoopwagen. Er komt nog veel meer bij kijken. “Naast de verkoopwagen hebben wij vier jaar geleden ook een nieuwe trekkende wagen moeten kopen. Daarnaast hebben wij ons pakhuis, waarin we ook regelmatig moeten investeren in bijvoorbeeld een nieuwe koel- of vriescel. En wat dacht je van het personeel? Stel dat ik over twee jaar moet stoppen en geen nieuwe standplek vind? Dan moet ik personeel ontslaan en ze een transitievergoeding meegeven. Krijg je je wagen dan nog wel verkocht als de nieuwe eigenaar ook maar een tijdelijke vergunning krijgt voor een paar jaar?”
Verschillende standplaatsen
Oesters zijn redelijk nieuw in het assortiment van Vishandel Graat (foto: Koos Groenewold).
Het wordt nog ingewikkelder als je als handelaar in verschillende gemeenten met verschillende regelgeving te maken krijgt. “Dan loopt het binnen jouw eigen bedrijf niet gelijk want heb je op de ene plek langer vergunning dan op de andere. Daar kun je toch geen bedrijf op runnen?”
Daarbij hanteren de verschillende gemeenten ook nog eens verschillende regels, weet Van Boxtel. “In Den Bosch geven ze vergunningen af voor vijftien jaar. Ik weet dat ze in Kerkdriel vergunningen afgaven voor drie jaar, maar dat mag dan nu ook niet meer vanwege de jurisprudentie die er is van de Hoge Raad. Daarnaast zijn er gemeenten die gewoon afwachten en waar nog helemaal niets is geregeld. Als je dan toch van ‘Europa’ alleen maar tijdelijke vergunningen mag afgeven, waarom doet een gemeente dat dan niet voor bijvoorbeeld veertig jaar? Dat is toch ook tijdelijk? Daar kan een ondernemer tenminste mee verder.”
Voor jonge ondernemers is een korte, tijdelijke vergunning volgens Van Boxtel al helemaal geen basis om een ambulante handel te starten. “Als een starter naar de bank gaat en hij heeft maar een vergunning voor 10 jaar, dan financiert een bank dat waarschijnlijk ook niet eens. Daarbij loopt een bedrijf ook niet meteen 100 procent als je start. Je zult eerst je klantenkring moeten opbouwen, daarna ga je pas geld verdienen. Dat kost gewoon tijd.”
Aanvankelijk ging Vishandel Graat alleen in beroep, maar in tweede instantie sloot het CVAH daarbij aan. “Zij zagen uiteraard ook wel het algemene belang van een dergelijke uitspraak voor alle markthandelaren in Nederland. Als ik de zaak ga aankaarten bij het Europese Hof, zou ik dat het liefst doen met een hele club van ondernemers. Dan hoeft iedereen ook maar een beperkte bijdrage te betalen.”
Wijkmarkt verdwijnt
Los van alle vergunningsperikelen is Van Boxtel positief over de toekomst van de ambulante vishandel op centrummarkten en standplaatsen. De kleinere, wijkmarkten zijn een ander verhaal: daar blijven alleen standplaatsen over. “De meeste handel is op het weekend georiënteerd, doordeweeks zijn de mensen tegenwoordig te druk om naar de markt te gaan.”