‘Noordzee en IJsselmeer veranderen in industrieterrein’

8 oktober 2021

Steeds meer vissers zijn genoodzaakt op een steeds kleinere oppervlakte te vissen (foto: Michel Verschoor).

Het was een mediagenieke setting op 14 augustus op het IJsselmeer. Een vloot van zestig garnalen-, platvis- en palingkotters stoomde vanuit Friesland en Noord-Holland op richting de Afsluitdijk. Grote vraag blijft of de vissersactie tegen de komst van windparken op zee en het IJsselmeer, zoden aan de dijk zet.

Circa duizend vissers en visserijsupporters waren die 14e augustus van de partij. De locatie Breezanddijk was slim gekozen. Achter de verzamelde vloot vertekenden 89 torenhoge windturbines van windpark Fryslân de tot voor kort vrije horizon. Plannen voor nog meer windparken en ‘eilanden’ met zonnepanelen op het IJsselmeer staan op de rol.

Op de Noordzee is het vooruitzicht nog dramatischer. Eurocommissaris Frans Timmermans kondigde recent een aanscherping aan van zijn Green Deal-klimaatambities. De gewenste energiecapaciteit op de Noordzee zal uiteindelijk omgerekend ca. 100.000 windmolens en meer dan 100 windparken beslaan.
Windparken op zee worden neergezet op de beste visgronden. Dat zijn ondiepe gronden, waar het zeewater in het vroege voorjaar snel opwarmt en die met name platvissoorten als tong en schol gebruiken als paaigronden. Hoe ondieper het water, en hoe dichter op de kust, hoe minder kapitaal de windindustrie en de overheid kwijt zijn aan materiaal en brandstof.

Unicum

Vissersprotest IJsselmeer 14-8-2021_foto Michel Verschoor_4

Het IJsselmeer en het Markermeer veranderen in een industrieterrein, vinden de actievoerders (foto: Michel Verschoor).

“Wij merken nu al dat de vis wegtrekt door werkzaamheden, constante trillingen van bewegende turbines en mogelijk door elektromagnetische velden”, zegt de Helderse Noordzeevisser Dirk Kraak van vissersactiegroep EMK. Met actievoorbereider en Texelse visser Martijn van den Berg wist Kraak voor het eerst Noordzeevissers, Waddenzeevissers en palingvissers op het IJsselmeer en Markermeer te verenigen, wat in de visserijwereld wordt gezien als unicum op zich.

Kraak: “Windmolens horen niet in de natuur en dus niet op het IJsselmeer en op de Noordzee. Ze verjagen vogels en vissen en het wordt steeds duidelijker dat de aanleg van windparken ook steeds meer dolfijnachtigen het leven kost. Ter compensatie stelt de overheid natuurgebieden op zee in. Voor ons betekent dit, dat we dubbel gepakt worden, want ook in die gebieden mogen wij niet meer vissen. Ik vind het onbegrijpelijk dat het Wereld Natuur Fonds, Greenpeace, Vogelbescherming en Stichting de Noordzee de windmolenindustrialisatie geen halt toe roepen.”

Bart Nieuwenhuizen, garnalenvisser uit Wieringen, denkt er net zo over. Met zakenpartner Pierre Buis vist hij rond de Waddeneilanden met de kotters WR-15 en WR-72. “Liefst acht gezinnen komen rond van de opbrengsten van ons bedrijf, maar die zekerheid staat zwaar onder druk. Nieuwe natuurgebieden op de Noordzee, gesloten gebieden op de Waddenzee en steeds meer windparken op zee verdrijven de vissers.”

Toekomstperfectief

Vissersprotest IJsselmeer 14-8-2021_foto Michel Verschoor_3

Noordzeevisser Dirk Kraak: “Windmolens horen niet in de natuur en dus niet op het IJsselmeer en op de Noordzee.” (foto: Michel Verschoor).

Steeds meer vissers zijn genoodzaakt op een steeds kleinere oppervlakte te vissen. “Daarbovenop is er sprake van steeds meer regelzucht. Dat gaat zo niet langer. Politici moeten beter naar vissers luisteren en niet voortdurend de oren laten hangen naar natuur- en milieuclubs die met geld van de Postcode Loterij de dienst lijken uit te maken in Den Haag. Wij eisen toekomstperspectief.”

Ook de palingvissers van het IJsselmeer- en Markermeer zijn het zat. Jan Last is met zijn broer eigenaar van de HN-35 en de HN-3. “Mijn broer en ik zijn in de familie de vijfde vissersgeneratie. De zesde staat al klaar.” Waarom ik aanwezig ben? “Als we ons als IJsselmeervissers niet laten zien, worden we vergeten. Dat kunnen we ons niet veroorloven in een tijd waarin het IJsselmeer weggegeven wordt aan energiebedrijven en natuurclubs. Als wij geen tijd vrij maken om te demonstreren, ligt er straks geen kotter meer in de oude Zuiderzeehavens en wordt er nergens meer paling gelost. Dat mag niet gebeuren.”

Industrieterrein

Volgens Last is het onzeker of zijn zoon het visserijbedrijf ooit zal overnemen. “Aan de visstand op beide meren ligt dat niet. Wij vangen de laatste jaren uitstekend paling en snoekbaars en maken prima besommingen, maar of dat zo blijft? Het IJsselmeer en het Markermeer veranderen in een industrieterrein. Echt onbegrijpelijk dat er toestemming is gegeven voor een windpark met
89 turbines in ons grootste zoetwatermeer.”

Kraak vult aan: “We doen dit voor de jeugd, voor onze opvolging. Onze jonge vissers zijn gemotiveerd, gaan naar de visserijschool en verdienen net als onze visserijgemeenschappen toekomst. Wij willen niet gesaneerd worden en stoppen. Wij willen blijven vissen.”

Zware periode

In zijn speech op de Afsluitdijk refereerde EMK-actievoorzitter Dirk Kraak aan de teloorgang van de zuiderzeevisserij. “De komst van de Afsluitdijk luidde een zware periode in voor honderden vissersgezinnen die leefden van wat de Zuiderzee hen gaf. De Zuiderzee was een bijzondere en visrijke zee. Tientallen dorpen waren er volledig afhankelijk van de visserij op haring, ansjovis, bot, schar, garnalen en mosselen. Door de zee af te sluiten verloren alle vissersplaatsen hun ziel. Dat dreigt nu opnieuw te gebeuren met de laatste Nederlandse visserijgemeenschappen die afhankelijk zijn van garnalen-, platvis-, en palingvisserij.”

Altijd op de hoogte blijven?