‘Goede Vissers’ Jan en Barbara Geertsema staan sinds 2006 op biologische, boerenmarkten in de Jordaan en Utrecht Vredenburg. Makkelijk ging dat in het begin niet, vertelt Jan. “We namen voor 1500 euro vis mee, maar verkochten voor 500 euro.”
Foto's: Herbert Wiggerman
Jan Geertsema neemt geen blad voor mond als je hem spreekt, blijkt tijdens het interview. Dat is in dit geval telefonisch, want Geertsema bevindt zich op het moment van gesprek op zee. Hij is aan het vissen, maar helpt ook marinebiologen bij hun onderzoek. Want Geertsema vangt vis die hij op de markt verkoopt voor 50 procent zelf. “Wij verkopen alleen maar Noordzeevis”, stelt de visser, restauranteigenaar en ambulant handelaar. “Puur verse Noordzeevis als heilbot, kreeft, zeebaars, langoustine, schar en schol.”
Slow food
Als ondernemer vormt Jan Geertsema een twee-eenheid met zijn vrouw Barbara. Ook dochter Elise werkt elke week op de markten. “Ik verkoop daarnaast alleen wilde zalm van onze Alaska Popsycompany-vrienden, via Slow food. Kweekvis, of via de diepvries uit het buitenland, die rotzooi verkoop ik niet. Kibbeling bakken doe ik ook niet. Dat moeten de mensen zelf maar doen van de kabeljauw die ze hier kopen. En als de mensen op de markt vragen naar diepvriesgamba’s, bied ik ze langoustine aan als alternatief. Als ze dat een keer geproefd hebben, zijn ze om. Ik verkoop vis voor iedere beurs. En aan een bijstandsmoeder geef ik ook graag wat extra scharretjes mee, want ik hoef er niet rijk van te worden. Wij zijn sociale ondernemers.”
Eigen duurzaamheidslabel
Op zaterdag staat Geertsema op de Noordermarkt in de Amsterdamse Jordaan.
Geertsema kwam in 2006 noodgedwongen op de markt terecht. “In 2002 dreigden wij onze vergunning kwijt te raken voor vissen op het wad. Dat zou natuur- en dieronvriendelijk zijn. Barbara heeft toen een brief geschreven aan de Vaste Kamercommissie voor de visserij. Die vond dat er nader onderzoek moest plaatsvinden en uiteindelijk is het intrekken van de vergunning opgeschort. We beseften toen wel dat we heel onzichtbaar waren. Wij hebben economisch geen betekenis, dus ze kunnen ons met een pennenstreek laten verdwijnen. We besloten toen om te ons laten certificeren voor een duurzaamheidskeurmerk. Maar toen bleek dat aansluiten bij MSC tonnen moest gaan kosten. Dat geld hebben we uiteraard niet.” Dus besloten de Geertsema’s zelf een duurzaamheidscertificaat op te starten via keurmerk Erkend Streekproduct en de Stichting Waddengoud. Met behulp van LEADER, een programma voor verduurzamingstrajecten, werd subsidie binnengehaald voor de ontwikkeling van duurzame bedrijfsvoering. “Met die subsidie konden we zeven andere kleine vissers certificeren. Later richtten we ook de Goede Vissers op; een informeel samenwerkingscollectief waarvan de leden op een duurzame manier vissen. We gebruiken netten met mazen waaruit de bijvangst kan ontsnappen.”
Biologisch afbreekbaar plastic
In de duurzaamheidsambities van Goede Vissers past ook dat Geertsema zakjes gebruikt van biologisch afbreekbaar plastic. “Ik wil niet mijn eigen plastic zakken in mijn netten hebben. Maar die zakjes kosten inkoop wel 19 cent in plaats van 1 of 2 cent. Papieren zakjes lijkt wel mooi, maar dat werkt niet bij vis.”
Niet zonder slag of stoot
Op zalm na verkoopt Geertsema alleen Noordzeevis als heilbot, kreeft, zeebaars, langoustine, schar en schol.
Overigens was het opzetten van een eigen certificaat niet bepaald in één dag geregeld. “Het hele proces nam vier jaar in beslag, en ‘t was hard werken. Samen met de Waddenvereniging en De Vogelbescherming hebben we bekeken wat onze praktijk was en hoe het duurzamer kon. Met hun opmerkingen zijn we aan de slag gegaan en hebben het nieuwe werkproces voorgelegd aan deze twee partijen. Daaronder hebben zij hun handtekening gezet. Zij hadden destijds in totaal 900.000 leden, dus die ondersteunen ons uiteindelijk allemaal.” Toen het nieuwe duurzaamheidscertificaat rond was, doemde er een nieuw probleem op. Andere vissers en handelaren waren boos, omdat zij nu impliciet ook aan de nieuwe eisen moesten gaan voldoen. “We raakten onze vangst niet meer aan de handel kwijt. Toen hebben we halsoverkop besloten om met onze vis op de Noordermarkt in Amsterdam te gaan staan, een biologische boerenmarkt. Daarmee konden we uiteindelijk onze onafhankelijkheid bewaren. Ik moest toch mijn harders kwijt. In datzelfde jaar kwam de biologische markt in Utrecht er als tweede bij.”
Ruim boven de prijs
Na de eerste woede is zowel de relatie met de andere ‘kotters’ als de handel hersteld. “Als Goede Vissers kopen wij de vis op de afslag voor 10 tot 15 procent boven de normale prijs. Op die manier worden ook vissers beloond voor een duurzamere manier van vissen. Net als de afslag zelf. Daar is de situatie ook niet rooskleurig. Die in Den Oever - waar Goede Vissers ook inkoopt - heeft het moeilijk. Als de afslag wegvalt, valt het hele systeem in duigen.”
Wij zijn de vissers en wij hebben het verhaal bij de vis
Buitenlandse chefs fan
Gelukkig wordt de vis van Geertsema tegenwoordig op meerdere plekken gewaardeerd. Zo hebben Jan en Barbara een eigen visrestaurant en leveren ze via de organisatie Slow food vis aan chefs van restaurants in bijvoorbeeld Berlijn of Zurich. Ook exporteren ze schelpproducten zoals kokkels, mosselen en oesters naar België, Duitsland en Zwitserland. Aan de kraam op de markt kunnen de gasten - want Geertsema heeft gasten en geen klanten - open oesters eten.
Eigen verhaal
Aan de kraam kunnen gasten open oesters eten.
Geertsema schat de marktomzet op 30 procent van de totale bedrijfsomzet. Gevraagd naar trends is Geertsema resoluut. “Wij bepalen wat we verkopen en niet andersom. Wij zijn de vissers en wij hebben het verhaal bij de vis.” Iets speciaals met het oog op het mosselseizoen doet Geertsema ook niet. “Daar hebben we geen tijd en energie voor en we vinden het ook niet leuk. We worden wel eens gefilmd vanwege ons bijzondere verhaal, maar dat kost ook al veel energie.” Extra markten ambieert Geertsema ook niet. “Ik werk al zeven in de week en zou het best fijn vinden om weer eens op vakantie te kunnen. We kunnen nu ook geen extra mensen krijgen, dus we doen op dit moment bijna alles zelf.”
Leveranciers
Verkoopwagen: Markttopper van Innovan Trailers
Vis: Afslag Den Oever
Verpakkingsmateriaal: Bio Futura
Zonder overheidssteun
Geertsema staat met vijf man in de kraam, waar dat vóór corona vier was. “We hebben het wel wat drukker gekregen door corona, want de mensen konden geen kant op omdat de horeca gesloten was. Daarna is ongeveer de helft van de omzet blijven hangen.” Toch was het een beroerde tijd voor de onderneming. “Ons eigen restaurant moest dicht en we konden ook niets leveren aan andere restaurants. We hebben het zonder overheidssteun overleefd, maar lopen nu aan tegen het probleem dat er geen personeel is.”
Bijzonder personeelsbestand
De mensen die bij de Goede Vissers in de verkoop helpen, variëren sterk in leeftijd. “Zo hebben we een man van 73 die vrijwillig helpt, omdat hij het leuk vindt lekkere vis te verkopen. Hij kan aan het eind van de dag zijn vis uitzoeken en krijgt zijn treinkaartje vergoed, meer niet. Verder zijn er de nodige studenten die ons helpen. Dat zijn vaak wel studenten die iets met duurzaamheid of goed eten hebben. Verder is er nog mijn stiefdochter Elise die helpt en iemand van 50 met afstand tot de arbeidsmarkt.”
Dit is een artikel uit Vismagazine 6-2022. Wil je meer van dit soort artikelen lezen? Neem dan een abonnement op Vismagazine en ontvang negen keer per jaar Vismagazine.
|